Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính kiêng ăn gì và nên ăn gì?

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là một bệnh lý hô hấp mạn tính, gây khó khăn trong việc thở do tắc nghẽn luồng khí trong phổi. Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát triệu chứng, cải thiện sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân COPD. Vậy bệnh nhân COPD nên ăn gì và kiêng ăn gì? Bài viết này Dr. Binh Tele_Clinic sẽ cung cấp thông tin chi tiết về chế độ ăn uống phù hợp cho người mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.

Tại sao dinh dưỡng quan trọng với bệnh nhân COPD?

COPD khiến cơ thể tiêu hao nhiều năng lượng hơn do khó thở và tình trạng viêm mạn tính. Thiếu dinh dưỡng có thể làm suy yếu cơ hô hấp, giảm sức đề kháng, trong khi thừa cân lại gây áp lực lên phổi, khiến việc thở trở nên khó khăn hơn. Một chế độ ăn uống cân bằng giúp:

• Cung cấp năng lượng để duy trì hoạt động hàng ngày.

• Tăng cường sức mạnh cơ bắp, đặc biệt là cơ hô hấp.

• Giảm viêm và cải thiện hệ miễn dịch.

• Ngăn ngừa các biến chứng liên quan đến COPD, như đợt cấp hoặc nhiễm trùng.

Xem thêm: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính COPD

Thực phẩm nên ăn cho bệnh nhân COPD

Một chế độ ăn uống lành mạnh cho bệnh nhân COPD cần tập trung vào các loại thực phẩm cung cấp năng lượng, dễ tiêu hóa và hỗ trợ sức khỏe phổi. Dưới đây là các nhóm thực phẩm được khuyến nghị:

1. Thực phẩm giàu Protein

Protein là yếu tố cần thiết để duy trì sức mạnh cơ bắp, bao gồm cơ hô hấp, vốn rất quan trọng với bệnh nhân COPD.

• Nguồn thực phẩm: Thịt nạc (gà, bò), cá (cá hồi, cá thu), trứng, đậu hũ, các loại đậu (đậu lăng, đậu đen).

• Lợi ích: Protein giúp sửa chữa và xây dựng mô, tăng cường sức đề kháng và hỗ trợ hô hấp.

• Cách chế biến: Ưu tiên hấp, luộc hoặc nướng để dễ tiêu hóa, tránh chiên rán nhiều dầu.

2. Rau xanh và trái cây giàu vitamin

Rau xanh và trái cây cung cấp vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa, giúp giảm viêm và tăng cường miễn dịch.

• Nguồn thực phẩm:

  • Rau: Bông cải xanh, cải bó xôi, cải xoăn, cà rốt.

  • Trái cây: Cam, chanh, bưởi, táo, việt quất, dâu tây.

• Lợi ích: Vitamin C và E có trong các loại rau quả giúp bảo vệ phổi khỏi tổn thương do oxy hóa và giảm nguy cơ nhiễm trùng.

• Lưu ý: Chọn trái cây tươi thay vì nước ép đóng hộp để hạn chế đường.

3. Thực phẩm giàu omega-3

Chất béo omega-3 có đặc tính chống viêm, giúp giảm viêm trong phổi và cải thiện chức năng hô hấp.

• Nguồn thực phẩm: Cá béo (cá hồi, cá mòi), hạt chia, hạt lanh, quả óc chó.

• Lợi ích: Omega-3 giúp giảm triệu chứng viêm phế quản mạn, một phần của COPD.

• Cách chế biến: Sử dụng dầu ô liu hoặc dầu hạt lanh để nấu ăn thay vì dầu thực vật thông thường.

4. Ngũ cốc nguyên hạt

Ngũ cốc nguyên hạt cung cấp năng lượng bền vững, hỗ trợ bệnh nhân COPD duy trì hoạt động mà không gây mệt mỏi.

• Nguồn thực phẩm: Gạo lứt, yến mạch, quinoa, lúa mì nguyên cám.

• Lợi ích: Cung cấp carbohydrate phức tạp, giúp duy trì lượng đường trong máu ổn định và tránh thiếu hụt năng lượng.

• Lưu ý: Thay thế tinh bột tinh chế (gạo trắng, bánh mì trắng) bằng ngũ cốc nguyên hạt.

5. Thực phẩm giàu chất xơ

Chất xơ giúp cải thiện tiêu hóa và ngăn ngừa táo bón, một vấn đề phổ biến ở bệnh nhân COPD do ít vận động.

• Nguồn thực phẩm: Rau xanh, trái cây, đậu, hạt.

• Lợi ích: Giảm áp lực lên ổ bụng, giúp việc thở dễ dàng hơn.

• Lưu ý: Uống đủ nước khi tăng cường chất xơ để tránh đầy hơi.

6. Uống đủ nước

• Lợi ích: Nước giúp làm loãng đờm, hỗ trợ đường thở thông thoáng hơn.

• Lượng khuyến nghị: 1.5-2 lít nước mỗi ngày, trừ khi có chỉ định hạn chế từ bác sĩ.

• Lưu ý: Tránh nước lạnh, ưu tiên nước ấm hoặc trà thảo mộc không chứa caffeine.

Nguyên tắc ăn uống

• Ăn nhiều bữa nhỏ: Chia thành 5-6 bữa nhỏ mỗi ngày để tránh đầy hơi, giảm áp lực lên cơ hoành.

• Ăn chậm, nhai kỹ: Giúp giảm công việc cho hệ tiêu hóa và tránh khó thở khi ăn.

​​​​​​​

Thực phẩm nên kiêng cho bệnh nhân COPD

Một số thực phẩm có thể làm nặng thêm triệu chứng COPD hoặc gây khó khăn cho việc thở. Dưới đây là các nhóm thực phẩm cần hạn chế:

1. Thực phẩm gây đầy hơi

• Ví dụ: Nước ngọt có gas, bia, đậu phộng, cải bắp, hành tây.

• Lý do kiêng: Đầy hơi làm tăng áp lực lên cơ hoành, gây khó thở.

• Lưu ý: Tránh ăn quá nhiều thực phẩm giàu tinh bột hoặc đường đơn gây lên men trong dạ dày.

2. Thực phẩm nhiều muối

• Ví dụ: Đồ ăn chế biến sẵn (xúc xích, thịt nguội), mì gói, đồ ăn nhanh.

• Lý do kiêng: Muối gây giữ nước, làm tăng áp lực lên tim và phổi, khiến khó thở hơn.

• Lưu ý: Sử dụng gia vị tự nhiên như thảo mộc, chanh để thay thế muối.

3. Thực phẩm chứa chất béo bão hòa

• Ví dụ: Thức ăn chiên rán, nội tạng động vật, bơ thực vật.

• Lý do kiêng: Chất béo bão hòa làm tăng viêm trong cơ thể và gây khó tiêu, ảnh hưởng đến hô hấp.

• Lưu ý: Thay bằng chất béo không bão hòa như dầu ô liu, dầu cá.

4. Thực phẩm chứa caffeine

• Ví dụ: Cà phê, trà đen, nước tăng lực, sô-cô-la.

• Lý do kiêng: Caffeine có thể làm tăng nhịp tim và gây kích thích, khiến bệnh nhân khó thở hơn.

• Lưu ý: Thay bằng trà thảo mộc như trà hoa cúc hoặc trà gừng.

5. Sữa và các sản phẩm từ sữa

• Ví dụ: Sữa bò, phô mai, kem.

• Lý do kiêng: Ở một số bệnh nhân, sữa có thể làm tăng sản xuất đờm, gây khó khăn cho đường thở.

• Lưu ý: Nếu không dung nạp sữa, hãy thử các sản phẩm thay thế như sữa hạt (sữa hạnh nhân, sữa đậu nành).

6. Thực phẩm chứa đường tinh chế

• Ví dụ: Bánh kẹo, nước ngọt, siro.

• Lý do kiêng: Đường tinh chế gây tăng đường huyết nhanh, làm giảm năng lượng và tăng nguy cơ viêm.

• Lưu ý: Sử dụng mật ong hoặc trái cây tươi để thay thế.

​​​​​​​

Mẹo dinh dưỡng cho bệnh nhân COPD

• Lên kế hoạch bữa ăn: Chuẩn bị thực đơn hàng tuần với các món giàu dinh dưỡng, dễ chế biến.

• Bổ sung thực phẩm chức năng: Nếu thiếu hụt dinh dưỡng, có thể dùng thực phẩm bổ sung theo chỉ định của bác sĩ.

• Kết hợp tập luyện: Ăn uống lành mạnh kết hợp với các bài tập hô hấp hoặc đi bộ nhẹ giúp cải thiện sức khỏe tổng thể.

• Tư vấn chuyên gia dinh dưỡng: Nếu bệnh nhân sụt cân hoặc khó ăn, hãy tham khảo ý kiến chuyên gia để có chế độ phù hợp.

Xem thêm: Hướng dẫn cách chăm sóc bệnh nhân bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính đúng cách

​​​​​​​

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD). Bệnh nhân nên ưu tiên thực phẩm giàu protein, vitamin, omega-3 và chất xơ như cá hồi, rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, đồng thời kiêng các thực phẩm gây đầy hơi, nhiều muối, chất béo bão hòa hoặc caffeine. Bằng cách xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý, ăn nhiều bữa nhỏ và kết hợp lối sống lành mạnh, bệnh nhân COPD có thể cải thiện sức khỏe, giảm triệu chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để có kế hoạch ăn uống phù hợp với tình trạng cụ thể.